Κατά τη χρονιά που φεύγει, διατυπώθηκαν πλείστες απόψεις και θεωρίες γύρω από την «κρίση», σε συχνότητα τέτοια που πλέον ο όρος αυτός έχει ενσωματωθεί στο καθημερινό λεξιλόγιό μας, μετά την «καλημέρα». Ειδικά στα ΜΜΕ η «φτώχεια» έχει μετατραπεί στο πιο πετυχημένο σήριαλ με τους πρωταγωνιστές, τα θύματα και τους θύτες να εναλλάσσονται φυσικά από εκείνους που ελέγχουν τα κέντρα εξουσίας και λήψης των αποφάσεων.
Αν ξεφύγουμε όμως για λίγο από άχρωμους χρηματοικονομικούς όρους (psi, spread, haircut κλπ) και αντικρίσουμε την ίδια τη ζωή και τα χαρακτηριστικά της κατά τα τελευταία 30 χρόνια, ίσως βγουν πιο ξεκάθαρα συμπεράσματα. Διότι ακόμα και ο όρος «φτώχεια» έχει πια αποκτήσει διαφορετικό εννοιολογικό περιεχόμενο. Και αυτό γιατί φτώχεια βιώνουν και οι χώρες της Αφρικής αλλά αυτή είναι «άλλη φτώχεια» προφανώς. Ή μήπως δεν είχαμε κατά νου ότι «φτώχεια» βιώνουν και οι γειτονικές μας χώρες, όπως η Αλβανία, η Βουλγαρία και η Ρουμανία; Και εκεί όμως μιλάμε καθώς φαίνεται για επίσης «άλλη φτώχεια».
Ο «φτωχός πολίτης» λοιπόν κατηγοριοποιήθηκε. Και η κατάστασή του αυτή καθορίζεται από ποικίλα και ετερόκλιτα πολλές φορές κριτήρια. Επιπλέον, δεν σημαίνει μόνο την έλλειψη των βασικών αγαθών αλλά ίσως και την έλλειψη δικαιωμάτων. Φτωχοί στο σώμα, φτωχοί στο πνεύμα, φτωχοί στη Δημοκρατία. Σε τι από όλα αυτά εντάσσεται ο νεοέλληνας λοιπόν;
Ο τρόπος της ζωής μας, η σχεδόν «τυφλή» ενσωμάτωση του αμερικανικού ονείρου κατά τις τελευταίες δεκαετίες οριοθέτησε διαφορετικά το επίπεδο του «φτωχού». Η ανάγκη για συνεχή καταναλωτισμό, η αποσταστιοποίηση του ατόμου από τη γη και τη φύση, η καθολική επικράτηση του τραπεζικού συστήματος, που όταν κλείνει τις στρόφιγγες, όλα νεκρώνουν στην αγορά, είναι μερικά μόνο από τα στοιχεία που «πέρασαν» στον πολίτη την αίσθηση της έλλειψης στην πρώτη κιόλας απόκλιση από αυτό το μοντέλο ζωής.
Κάποτε, οι γενιές της Ελλάδος, προ της ένδοξης μεταπολίτευσης, έζησαν σε συνθήκες που όλα τα παραπάνω ήταν απόντα. Θα πει κανείς βέβαια, άλλα τα «κριτήρια ζωής» και άλλες οι «απαιτήσεις» του σήμερα. Εκεί κρύβεται όμως η ουσία του προβλήματος. Ποιος καθόρισε αυτές τις «απαιτήσεις»; Και γιατί να «απαιτείται» να ζεις έτσι και σε διαφορετική περίπτωση να νιώθεις φτωχός;
Βλέπεις, για παράδειγμα, να λένε τα ρεπορτάζ σήμερα «έπεσε τρεις φορές η τιμή στο πανέρι στο σκυλάδικο» λόγω της κρίσης. Χωρίς πανέρι και σκυλάδικο η ζωή είναι λειψή, καθώς φαίνεται. Ή πάλι, «οι οικογένειες δεν ξοδεύουν πια ένα μηνιάτικο στο σούπερ μάρκετ». Το να καλλιεργήσεις την εγκαταλελειμμένη σου γη είναι υποτιμητικό, ξεπερασμένο, επίσης.
Το καλό της «κρίσης» είναι η ευκαιρία για επανακαθορισμό πραγμάτων που στην πορεία υποτιμήθηκαν και έχασαν την αξία τους. Κυρίως όμως είναι η ευκαιρία για την απομυθοποίηση και την αποβολή από τη ζωή μας συνηθειών που θεωρήθηκαν σπουδαίες αλλά δεν ήταν τίποτε άλλο παρά σκουπίδια.
Χρόνια πολλά!
