Χριστούγεννα στην Ενωμένη Ευρώπη

«Στην Ελλάδα έχουν έθιμο να φτιάχνουν μια πρωτοχρονιάτικη πίτα και μέσα σε αυτήν βάζουνε ένα νόμισμα. Φέτος πιθανότατα η πίτα δεν θα έχει νόμισμα!» Έτσι γλαφυρά αποχαιρέτισαν οι Γερμανοί εταίροι μας το 2011 μέσω της επίσημης γερμανικής τηλεόρασης σε ζωντανή σύνδεση με την πύλη του Βρανδεμβούργου, στο Βερολίνο. Το χειρότερο δεν ήταν τόσο το ως άνω «καυστικό» σχόλιο, όσο οι γέλωτες που επακολούθησαν από τους παρευρισκόμενους θεατές που άγγιζαν το ένα εκατομμύριο. Κι ένα πυροτέχνημα θλίψης έσκασε μέσα μας.

Λίγο πιο κάτω, στο μετρό του Βερολίνου η αφίσα έγραφε: «Τόσες θέσεις εργασίας δεν είχαμε ποτέ. Σ’ ευχαριστούμε, Γερμανία». Και σου 'ρχεται, έτσι αυθόρμητα σχεδόν, η ανάγκη να γελάσεις και να κλάψεις μαζί. Σαν το μαθητούδι που τρώει τις φάπες του, επειδή πιάστηκε αδιάβαστο, όταν η υπόλοιπη τάξη διαθέτει «αστέρες», που τώρα χασκογελούν και δείχνουν με το δάκτυλο. Και για ένα περίεργο λόγο τελικά τα κουλούρια που δοκιμάζεις στην Unter Den Linden παίρνουν σχήμα κακής βαθμολογίας στα μάτια σου.

Αργότερα, περνάς από τα καφέ του Kreuzberg και ξαφνικά ακούς να σου παίρνουν παραγγελιά στα ελληνικά. «Ε, πατρίδα! Και εσύ εδώ; Ναι, έφυγα πριν από ένα χρόνο, για δουλειά, βασικά». Για δουλειά. Βασικά. Αυτές οι κοφτές, σύντομες λέξεις με την τόσο βαθιά χαρακιά στο νου σου. Που όταν συνδυάζονται, υπενθυμίζουν ότι τα κεκτημένα διασκορπίστηκαν, όπως τα αστέρια σ’ εκείνη τη σημαία που ανεμίζει πλάι στη γερμανική έξω από το τοπικό κοινοβούλιο. Και εκείνη μπλε φόντο έχει.

«Η Ελλάδα, παρ’ όλα αυτά, πρέπει να βοηθηθεί. Η Ευρώπη είναι ένα σώμα, αν πονάει ένα μέλος του, επηρεάζεται και το υπόλοιπο», μου λέει μια συνεπιβάτιδα στην πτήση για το Sonefeld. Κατάγεται από την Τσεχοσλοβακία (ακόμα έτσι την αποκαλεί), έζησε όμως στο Δυτικό Βερολίνο. «Μόνο στην Ελλάδα έχετε την τάση να αγοράζετε συνεχώς διαμερίσματα». Ένα κεραμίδι κι ένα πιάτο φαΐ. Έτσι έλεγε ο πατέρας μου, της εξηγώ.

Αφού λάβεις την έκπτωση που σου παρέχει η Berlin Welcome Card, πληρώνεις -ως καλός τουρίστας- το εισιτήριο για το μουσείο της Περγάμου και μια ολόκληρη αρχαία ελληνική πόλη σε καλωσορίζει, όπως τότε, αιώνες πριν, στην παλιά της αγορά. «ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΕΥΜΕΝΗΣ ΑΘΗΝΑΙ ΝΙΚΗΦΟΡΩΙ» αναγράφεται πάνω στα επικά μνημεία. Καθώς φαίνεται, πέρα από τη μνημονιακή Ελλάδα, υπάρχει και η μνημειακή, που ακόμα εκτίθεται κι αποθεώνεται μαζί.

Ακουμπάς το ματωμένο τείχος (κανείς δεν μου απάντησε γιατί το ονόμασαν «τείχος» αντί για «τοίχο») του Βερολίνου, ενώ μια γεύση ελευθερίας κι επανάστασης κάθεται στο στόμα σου. Ανάμεσα στα έργα τέχνης που αποτυπώνονται στα γδαρμένα τούβλα του, διαβάζεις μερικές αράδες, γραμμένες με μαύρο μαρκαδόρο κι εμφανή βιασύνη, μάλλον από ταραχή. «Ελευθερία από το τραπεζικό σύστημα. Ελευθερία στην κατεχόμενη Ελλάδα».

Μάλλον εκεί αρχίζει ο «τοίχος», σκέφτηκα.